BYAHENG NUEVA ECIJA

LAKBAY

           NUEVA ECIJA!

Minalungao National Park, Nueva Ecija

ANG KASAYSAYAN NG NUEVA ECIJA

Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pilipino-Amerikano, kinuha Gen. Emilio Aguinaldo kanlungan sa Nueva Ecija, sa gayon, na ginagawa sa lalawigan ng maghimagsik teritoryo. Ang upuan ng Unang Republika ng Pilipinas ay pagkatapos ay inilipat sa San Isidro kung saan ito nanatili para sa higit sa limang buwan hanggang 11 Oktubre 1899 kapag masyadong ito ay nahulog sa Amerikano pwersa.

Sa pamamagitan ng pagtigil ng labanan, isang pamahalaan sibil ay itinatag sa Nueva Ecija sa 11 Hunyo 1901, at pagkatapos ng taon, ang Provincial Capitol ay muli ilipat sa Cabanatuan may Benito Natividad bilang Gobernador. Sa 1965, dahil sa R.A. 4475, Palayan City ay ipinahayag sa bagong Kabisera ng Nueva Ecija at ang upuan ng pamahalaan ay inilipat mula s Cabanatuan City sa Palayan City sa Enero 30, 2002

(SOURCE: www.filipinoamericanwar.com)

Sa taas ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, sumali muli ang Novo Ecijanos pwersa upang mabawi ang kalayaan ng mga Pilipino mula sa Hapon pwersa. Sa Enero 30, 1945, Capt. Eduardo L. Joson at Capt. Juan Pajota sa kani-kanilang mga yunit gerilya, collaborated na may US 6th Ranger batalyon at ang Alamo maghahanap sa iligtas ang natitirang 516 nakaligtas ng ubod ng sama Bataan Death March na ay incarcerated sa Pangatian konsentrasyon Camp sa Cabanatuan. Ang makasaysayang kaganapan ay itinuturing ngayon bilang ang pinaka-matagumpay na operasyon rescue ng uri nito sa mga salaysay ng kasaysayan ng US militar.

Sa kaliwa, Eduardo L. Joson: Eduardo L. Joson (born 1919) was a captain of Filipino guerrillas during the Japanese occupation of the Philippines during World War II. He later became the Governor of the Nueva Ecija Province in the Philippines from 1959 to 1992, making him the second longest serving politician serving one government position in the Philippines for a span of 33 years.

Sa kanan, Juan Pajota

Captain Juan Pajota (c.1914 – 1976) was involved in the Raid at Cabanatuan, an action which took place in the Philippines on 30 January 1945 by US Army Rangers and Filipino guerrillas and resulted in the liberation of more than 500 American prisoners of war (POWs) from a Japanese POW camp near Cabanatuan.

Maraming mga kaganapan naganap sa kasaysayan ng Nueva Ecija na sinusukat ang lakas at katapangan ng bawat Novo Ecijanos. Tapang, kabayanihan at paggalang sa kalayaan ay ang malakas legacies ng Novo Ecijanos para sa mga Filipino mga tao na epitomized sa sunrays sa Pilipinas flag na iyon.

 A bridge in the province of Nueva Ecija, Luzon. Nueva Ecija. 1920s

TOWN OF SAN JOSE Nueva Ecija province, important road and railway junction at the entrance to Balete Pass. Marine and Army aircraft bombed and strafed this key objective preliminary to its seizure

Palayan, Nueva Ecija Municipal Hall. Circa 1900

General Manuel Tinio, former governor of Nueva Ecija

Old Pun can Bridge (Carranglan Nueva Ecija)

MGA LENGGWAHE SA NUEVA ECIJA

 
Ang mga Novo Ecijanos ay may iba't ibang lenggwaheng ginagamit upang nakipag usap sa bawat isa.

 Kalimitang ginagamit ay ang wikang Tagalog.

• WIKANG TAGALOG

Ang Tagalog (mula 1961 hanggang 1987: Pilipino) ay isa sa mga pangunahing wika ng Republika ng Pilipinas at ito ang de facto ngunit hindi de jure na batayan na siyang pambansang wikang Filipino. Sinasalita rin ito sa Hilagang Kapuluang Mariana, kung saan ang mga Pilipino ang pinakamalaking pangkat etnolingwistiko.

• Kasaysayan ng tagalog 

Ang salitang Tagalog ay hinango sa salitang taga-ilog, galing sa tagá- na nangangahulugang "katutubo ng" at ilog, ibig sabihin ay mga taong naninirahan sa tabi ng ilog. Walang mga halimbawa ng Tagalog bago dumating ang mga Kastila. Sinasabi ng ilan na ito ay marahil sinunog ng mga unang paring Kastila, sapagkat sinasabing masademonyo ito. Kakaunti lamang ang kaalaman tungkol sa kasaysayan ng wikang ito. Ngunit sa haka-haka ng mga dalubhasa sa pananalita, ang mga ninuno ng mga Tagalog ay nagmula sa hilagang silangang Mindanao o sa silangang Visayas, kasama ng mga kamag-anak nitong wika ng mga taga-gitnang Pilipinas.

Ang pinakaunang aklat na naisulat sa Tagalog ay ang Doctrina Cristiana (Christian Doctrine) noong 1593. Ito ay nakasulat sa Espanyol at dalawang uri sa Tagalog; ang una ay nakasulat sa Baybayin at ang isa naman ay sa titik Latin.

Doctrina Christiana, 1593

 Ang TAGALOG ay salitang hinango sa taga-irog dahil kilala ang pangkat ng kayumangging ito sa pag irog sa sinisintang kabiyak at pagiging tapat din sa pakikipag ugnayan sa pinili niyang makasama sa buhay.

Taga-ilog (Tagalog) | by Lulot Ruiz

 Ito ay batay sa nakaraang kaganapan nang ang mga tao ay may higit pang katinuan at takot sa DIYOS may kaugnayan ang salitang ito sa isang kasabihang tagalog "mahirap mamangka sa dalawang ilog/irog?. Wala pang nailathalang aklat na nagsasabi kung gaano katanda ang wikang ito ,subalit may dokumento o kasulatan na nakalimbag sa tanso na nagpapatunay na ang isang matandang uri ng wika na pinagmulan ng wikang tagalog ay umiiral at ginagamit na mahigit isang libong taon nang nakalipas. Ito ang SULAT SA TANSO NG LAGUNA ng taong 822 A.D. na patuloy pang inuusisa at pinag aaralan ng mga nagdalubhasa sa wika.

Kasulatan sa tanso ng Laguna
 
Ang mga katutubong wika sa pilipinas ay ipinalagay na sangay na kauri ng wikang tagalog at ang mga ito ay patuloy paring gamit sa bawat rehiyon at mga lalawigan ng bansa. Nang dumagsa ang mga espaniol sa kapuluan ng bansang ito, nasumpungan nila na may kabihasnan na dito na may wika, panulat na baybayin at mga payak na lipunan na may pinuno ang bawat pangkat o baranggay na tinawag na DATU. Sa pagtuturo nila ng kaalaman mula sa Europeo, nahubog ang kaisipan at kulturang pilipino sa kaisipang dayuhan at nagpatuloy ito hanggang sa pagdagsa dito ng Amerikano at hapon sa paglipas ng mga panahon.Sa kabila ng inpluwensiyang ito, Ang wikang tagalog pa rin ang kinilalang pambansang wika nakalalamang sa ibang dialekto at maging sa wikang Ingles at wikang Español dito sa ating bansa.

• WIKANG ILOKANO

Isa pang kadalasang wikang ginagamit sa nueva ecija ay ang wikang ilocano

Ang Iloko (o Iluko, maaari ring Ilokano o Ilocano) ay isa sa mga pangunahing wika ng Pilipinas. Ito ang wikang gamit (lingua franca) ng halos kabuaan ng Hilagang Luzon lalo na sa Rehiyon ng Ilocos, sa Lambak ng Cagayan at sa maraming bahagi ng Abra at Pangasinan. Marami ring mga nagsasalita ng Iloko sa Nueva Ecija, Tarlac, Mindoro at sa ilang lalawigan sa Mindanao.

Tinatayang may mahigit 9 milyong gumagamit ng wikang Iloko sa Pilipinas.

Maraming bahagi ng mundo, kung saan nadako at namamalagi ang mga Ilokano, ang katatagpuan din ng malaking bahagdan ng mga nagsasalita ng Iloko katulad sa mga estado ng Hawaii at California sa Amerika.

Ang wikang Ilocano ngayon, bukod sa gamit nito bilang lingua franca ng Hilagang Luzon, ay kinikilala rin bilang Heritage Language ng Estado ng Hawaii. Ito ay sa kadahilanang nakararami sa mga Filipino-Americans ay may dugong Ilocano at sa kadahilanan ding marami sa mga nauna nang sakada (mga Pilipinong nagpunta sa Amerika noong panahon ng pananakop) ay dugong Ilocano at hindi nakapagsasalita ng Tagalog. Samakatuwid, mas nakararaming Filipino-Americans ang may lahing Ilocano at nakapagsasalita ng Ilocano, bagamat ang mga bagong henerasyon ngayon ay marunong kahit papano sa Tagalog.

Idagdagpa diyan na sa loob ng libu-libong taon ay napayaman pa ang bokabularyo ng wikang ito. Sa katotohanan, tinatayang ang Iloco ang pinakamatandang wika sa Pilipinas at isa sa mga may pinakamayamang bokabularyo. Sa katotohanan, sinasabi ng mga eksperto na ang wikang Iloco ay may kompletong bokabularyo bago pa dumating ang mga Kastila ngunit ito'y nawala dahil sa gahum ng wikang banyaga.

Tunay na mayaman ang wikang Iloco dahil may mga salita itong panumbas sa ibang dayuhang salita na hindi naman natutumbasan ng Tagalog, ang kinikilalang lingua franca raw ng Pilipinas. Isa na diyan ay ang region, na tinatawag na rehiyon ng mga Tagalog, ngunit sa mga Ilocano ay deppaar.

Sa Honululo ngayon ay may sinimulang layunin ang mga anak at kaapuapuhan ng mga naunang sagada. Ito ay ang pagpapalawak ng salitang Ilocano at ang paghihikayat sa mga Ilocano sa Pilipinas na ito ay gamitin at ituro sa mga anak. Nakita nilang nasa panganib ang wika dahil na rin sa propaganda ng mga Tagalista na naglalayong patayin ang lahat ng wika sa Pilipinas liban sa Tagalog.

Idagdag pa na ang wika ay itinuturo sa Unibersidad ng Hawaii bilang isang kurso. Wala silang kurso para sa Tagalog. Ang Ilocano ang tanging Wika sa Pilipinas na kinikilala bilang Heritage Language sa Hawaii.

Tinataya ring may humigit-kumulang na 20 milyon native speakers ang Ilocano sa buong mundo.

• Kasaysayan ng wikang Ilokano 

Nagsimula sa "i" na ibigsabihin ay nagmula o from; "looc", baybay o bay

"Samtoy" mula sa pariralang "Sao mi ditoy" na may kahulugan na aming lenggwahe rito.

LISTAHAN NG MGA SALITANG MALALIM 

NA TAGALOG

1. dumatal-dumating
2. masimod-matakaw
3. kumakandili-nagmamalasakit
4. agam-agam-pangamba
5. bahagdan porsyento
6. Balintataw-guni gun
7. naapuhap-nahanap
8. nagkukumahog- nagmamadali
9. sapantaha-hinala
10. nabuslot-nahulog sa butas
11. batalan-lababo
12. adhika-nais o gusto
13. balintuna-laban o kabaliktaran
14. anluwage-karpintero
15. agsikapin-inhenyero
16. bahagimbilang- praksyon (fraction)
17. Sipnayan- tagalog sa mathematics
18. bathalaan- tagalog ng theology
19. batlag-kotse (car)
20. buumbilang-(whole number) lahat
21. dalubhayupan-tagalog ng zoology
22. dalubsakahan- tagalaog sa agriculture
23. danumsigwasan- tagalog sa hydraulycs
24. hanggaan-limitasyon
25. hatimbutod- tagalog sa Mitosis
26. hatinig-tagalog sa telephone o telepono
27. isigan - tagalog sa dynamics
28. sakwil- tagalog sa resistance
29. tumbasan-tagalog sa equation
30. palasigmuan- tagalog sa mechanism 

 

LISTAHAN NG MGA SALITANG ILOKANO

1. napintas - maganda/napungga/nasantak
2. naimas - masarap
3. napudot - mainit/nabara
4. papanam -  saan ka pupunta
5. manganen - kain na
6. adayo - malayo
7. asideg - malapit
8. naangot - mabaho/naangdod
9. nabanglo - mabango/naayamuom
10. natayag - matangkad
11. naunget - matapang/natured
12. mano - ilan
13. agdigos - maligo
14. tumakder - tumayo
15. agtugaw - umupo
16. nalukmeg - mataba
17. nakuttong - payat/narapis
18. naguneg - malalim
19. narabaw - mababaw
20. nalamin - malamig/nalam-ek
21. natakneng- maginoo
22. nataer- gwapo
23. nalungpo- malusog
24. maris-kulay
25. nasudi- mabisa

 

MGA PAGDIRIWANG SA NUEVA ECIJA

Pandawan Festival

Pinagmamalaki ng Pantabangan ang isa sa malalaking produksyon ng isa sa Asia. Pangingisda ang 

pangunahing kinabubuhay sa lugar na ito. Ang ibigsabihin ng "Pandaw" ay manunugaradong 

makakahuli sa tuwing mangingisda.

Pantabangan, Nueva Ecija, April 28

Araquio of Penaranda

Ang Araquio Festival ay isang tradisyunal na magprusisyon at pagsasadula ng paghahanap ng Banal na Krus sa pamamagitan ng St Helena at ang kaniyang anak, ang Emperor Constantine. Katulad nito ang "komeda" o "moro-moro" ay isinasagawa sa sa ilang mga nayon tulad ng Poblacion (2nd Linggo ng Mayo), Las Pinas (May11-12), Sto. Tomas (1st Linggo ng Mayo), San Jose (Ika-3 Linggo ng Mayo) at Pinasahan (Mayo 21-22).

Penaranda, Nueva Ecija, May 1 and 8 (1st & 2nd Sunday)

  



Taong-Putik Festival
 

 Aliaga, Nueva Ecija, June 24

Ang isang relihiyosong kaganapan kung saan ang mamamayan ay magsuot sanga, dahon ng saging o mga dahong tuyo ng niyog sa kanilang katawan na balot sa putik bilang pag tulad sa ginagawa ni St. John the Baptist

Gatas ng Kalabaw Festival

Ang isang pagdiriwang sa pagtataguyod Nueva Ecija bilang ang pinagmulan ng gatas ng kalabaw, na may 5 mga lungsod / munisipyo bilang pangunahing pinagmumulan ng Gatas Ng Kalabaw, ito ay ang mga Lungsod ng Agham ng Muñoz, Llanera, Talavera, San Jose City at Sto.Domingo. 

Tsinelas Festival

Upang markahan ang anibersaryo ng pagiging lungsod ng bayan, hawak ng Gapan City ang taunang Tsinelas Festival, na may street dancing, parada ng mga kamay pinalamutian ng mga regular na higanteng 7 ft sa laki. Ang pagdiriwang ay naglalayong matanghal na ang bagong lungsod bilang ang North Tsinelas Capital.  

 

Sibuyas Festival

Ang "Sibuyasan Festival" o Onion Festival sa Bongabon, Nueva Ecija ay nagsimula sa pamamagitan ng Mayor ng ilang taon na ang nakaraan upang ipagdiwang ang sibuyas na kung saan ay halos lahat ay ani sa buwan ng Marso-Abril. Sa taong ito, nagkaroon ng isang linggo mahaba pagdiriwang at ako ay nagkaroon ng pagkakataon na sumali sa pagdiriwang noong Abril 7, 2011.

Bongabon, Nueva Ecija, April 7

Longanissa  Festival

 Ang pagdiriwang ay bahagi ng isang linggong pagdiriwang ng anibersaryo ng pagkakatatag ng lungsod na ito.
Ang taunang kaganapan, na kung saan ay gaganapin sa paligid ng palengke sa kahabaan Paco Roman Street dito, ay dinaluhan sa pamamagitan ng karne mangangalakal, mga mamimili pati na rin ang mga lokal na opisyal at mga bisita.

 Baybayanting  Festival

Baybayanting ay isang one-of-a-kind kultural na tradisyon ng Lupao, Nueva Ecija. Ito ay isang natatanging kultural na pagtatanghal ng mga tao ng Lupao bawat ika-25 ng Hulyo bilang  

pag-galang sa  kanilang mga patron - Senor Santiago. o Saint James. Ito ay isang kultural na pagtatanghal na nagtatampok ng ang digmaan sa pagitan ng mga Muslim at mga Kristiyano.

Pagibang Damara Festival

Ang "Damara" ay isang bahay/silong na ginawa mula sa kawayan (kawayan) at nipa, na binuo sa gitna ng palayan bilang proteksyon mula sa init ng araw o sa ulan. 

Kariton Festival

Kariton Festival ay ang sentro ng sinabi pyesta o pagdiriwang. Kariton o cart sa Ingles ay ginagamit sa transportasyon ng palay mula sa sakahan patungo sa punong bayan.

Licab, Nueva Ecija

Ragragsak Ti Guimba Festival

Guimba, Nueva Ecija

Ragragsak na nangangahulugan "merry-making" ay sinasagawa mula Pebrero 20, ang anibersaryo ng pagkakatatag ng Guimba, hanggang Marso sa panahon ng ani. Ang pagdiriwang ay nasa sa kanyang ika-12 taon (2012). Kabilang ang mga aktibidad tulad ng beauty pageant, street dancing, folk dance remix competition, Paistaran, Sports fest, SMB live band gig, balikbayan / NGO-GO Night, SK Night, ABC Night at grand parade sa selebrasyon.

Kapagayaan Festival

Main lines of an action plan for the implementation of the UNESCO Universal Declaration on Cultural Diversity 

3. Fostering the exchange of knowledge and best practices in regard to cultural pluralism with a view to facilitating, in diversified societies, the inclusion and participation of persons and groups from varied cultural backgrounds. 


PROJECT ALSO RELATED TO: 


5. Safeguarding the linguistic heritage of humanity and giving support to expression, creation and dissemination in the greatest possible number of languages. 

6. Encouraging linguistic diversity – while respecting the mother tongue – at all levels of education, wherever possible, and fostering the learning of several languages from the earliest age.

CALALANG, ARNIE JOYCE F.

PHILOS 2

4:30-6:00 Daily

Talugtug, Nueva Ecija

SOURCES:

•  https://elgrupoikaanimsafilipino.wordpress.com/2015/03/09/kasaysayan-ng-nueva-ecija
• http://fil.wikipilipinas.org/index.php/Wikang_Tagalog
• https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Wikang_Iloko
• http://kulturang-noypi.blogspot.com/2014/06/mga-makaluma-at-malalalim-na-salitang.html 
• http://tl.answers.com/Q/20_halimbawa_ng_salitang_ilokano_at_ang_katumbas_nito_sa_wikang_filipino
• https://prezi.com/easdhfgolegx/copy-of-hambingan-ng-wikang-ilocano-sa-tagalog/
• http://www.mysmartschools.ph/web/gintoanginaani/Festivals%20in%20nueva%20ecija.htm
• http://www.visitmyphilippines.com/index.php?title=NuevaEcija&func=all&pid=4490